W projekcie profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych pt. „Serce w centrum” wzięło udział 104 seniorów z Małopolski, którzy w okresie od czerwca do listopada 2021 roku odbywali cykliczne warsztaty.
Zajęcia odbywały się w:
– Klubie Senior+ z Ochojna,
– Klubie Senior+ z Rzezawy,
– Miejskim Domu Kultury w Bochni – Klubie Seniora „Sami lecz nie samotni”,
– Samorządowym Centrum Kultury i Promocji Gminy Zabierzów,
– Centrum Aktywności Seniora SIEMACHA w Krakowie na ul. Długiej,
– CAS „Źródło” w Krakowie na ul. Zapolskiej.

Zajęcia rozpoczęły się po najdłuższym lockdownie krajowym wywołanym pandemią COVID-19. Pomimo pierwotnego strachu przed chorobą przeważyła potrzeba spotykania się z ludźmi i powrót do społecznej aktywności. Wszystkie warsztaty odbyły się w formule stacjonarnej, a frekwencja w zależności od grupy wynosiła od 60% do 90%.

Grupy seniorów odbyły 12 warsztatów. Każdy składał się z części teoretycznej, wykładowej oraz z części praktycznej, ćwiczeniowej:

  1. Serce – niezwykła pompa, która jednak może się zepsuć. Część praktyczna: układanie modelu serca 3D. Układanie schematu układu krążenia na tablicy magnetycznej.
  2. Jak rozpoznać, że serce ma usterkę – objawy związane z chorobami serca. Część praktyczna: dopasowywanie objawów do chorób serca.
  3. Wzrost ciśnienia w układzie krwionośnym – przyczyny, skutki i metody pomiaru. Część praktyczna: nauka pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
  4. Zatkanie naczyń krwionośnych i jego konsekwencje: zawał i udar. Część praktyczna: wybieranie prawidłowych sposobów postępowania z osobą przechodzącą zawał i udar. Pierwsza pomoc po zatrzymaniu krążenia.
  5. SCORE – szacowanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Część praktyczna: pomiar poziomu glukozy, cholesterolu całkowitego, HDL, LDL, trójglicerydów. Szacowanie ryzyka zawału lub udaru w najbliższych 10 latach.
  6. O otyłości i jej skutkach (nie tylko dla serca). Część praktyczna: pomiar masy ciała, wyznaczanie BMI, typu sylwetki, pomiar tkanki tłuszczowej.
  7. Dlaczego serce nie lubi słodyczy i mięsa (zwłaszcza smażonego)? Część praktyczna: układanie piramidy zdrowego żywienia.
  8. Jak jeść (i pić), żeby serce było zadowolone? Część praktyczna: układanie prawidłowych jadłospisów.
  9. Ruch może zastąpić wiele lekarstw, ale żadne lekarstwo nie zastąpi ruchu. Część praktyczna: nauka obsługi pulsometru, test Ruffiera, test Fullerton.
  10. „Nie bądź taki szybki Bill” – jak dobrze przygotować się do rozpoczęcia aktywności fizycznej. Część praktyczna: ćwiczenia rehabilitacyjne i gimnastyczne z elementami karate.
  11.  „Always look on the bright side of life”, czyli dlaczego nie warto się przejmować. Część praktyczna: ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne z elementami medytacji.
  12. „Gra z sercem” – gra logiczno-sprawnościowa. Podsumowanie i ewaluacja warsztatów. Część praktyczna: powtórka najciekawszych ćwiczeń i rywalizacja w zespołach.

Uczestnicy zajęć nabyli wiedzę w zakresie chorób sercowo-naczyniowych i ich profilaktyki oraz motywację do przestrzegania zasad zdrowego trybu życia. Poziom poprawnych odpowiedzi w testach wiedzy wyniósł 85,7%, czyli przekroczył zakładane 80%. Seniorzy zadeklarowali regularną aktywność fizyczną – aż 92% uczestników.

Rezultaty zadania dotyczące wiedzy i świadomości seniorów w zakresie profilaktyki chorób serca przekładające się na motywację odbiorców do prowadzenia zdrowego trybu życia w przyszłości. W Klubie Senior+ w Rzezawie kontynuowane są zajęcia dotyczące profilaktyki zdrowotnej w połączeniu z treningami karate. Seniorzy z CAS „Źródło” na ul. Zapolskiej wyrazili chęć kontynuowania zajęć ruchowych.

Podczas zajęć praktycznych seniorzy mieli możliwość samodzielnego zbadania ciśnienia tętniczego, cholesterolu całkowitego, LDL, trójglicerydów (TG) i glukozy. Przeprowadzono zatem badania przesiewowe.  W czasie pandemii COVID-19 i utrudnionego dostępu do lekarza były to szczególnie potrzebne i cenione przez uczestników elementy projektu. W przypadku wyników znacznie przekraczających normę, czyli w przypadku ciśnienia tętniczego powyżej 180/100, cholesterolu całkowitego powyżej 300 mg/dl, LDL powyżej 200 mg/dl, trójglicerydów powyżej 300 mg/dl i glukozy powyżej 125 mg/dl zalecono pilne powtórzenie badań i konsultację lekarską.

Programy profilaktyki zdrowotnej powinny zawierać aktywną edukację, która pozwoli na zrozumienie mechanizmów i skutków zdrowotnych poszczególnych zaleceń. Wówczas edukacja prozdrowotna przekłada się na motywację odbiorców do prowadzenia zdrowego trybu życia w przyszłości.

Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.